Nghịch lý: Đường Thái vào Việt Nam rẻ hơn giá mía nguyên liệu
Giá đường thô và đường luyện của Thái Lan xuất sang Việt Nam có giá 334 USD/tấn, thấp hơn chi phí mía để làm đường chính là dấu hiệu bán phá giá, gây mất công bằng trong kinh doanh. Trước tình thế này, nhiều giải pháp đã và đang được đề xuất, thảo luận nhằm bảo vệ và thúc đẩy sự phát triển của ngành sản xuất trong nước.
Nghịch lý ngành mía đường
Theo dữ liệu chính thức của Văn phòng Hội đồng đường Thái Lan (Office of Cane and Sugar Board – OCSB), giá xuất khẩu trung bình của đường thô và luyện từ Thái Lan sang Việt Nam là 334 USD/ tấn. Mức giá này không chỉ rẻ hơn giá bán tại thị trường nội địa Thái Lan đang là 755 USD/ tấn mà thậm chí còn thấp hơn cả chi phí mía để sản xuất đường, hiện là 410 USD/ tấn.
Nghịch lý trên phần nhiều xuất phát từ việc bảo hộ “nặng tay” của Chính phủ Thái Lan. Cụ thể, mỗi năm Chính phủ nước này đã hỗ trợ cho ngành đường ít nhất là 1,3 tỷ USD. Trong đó khoảng trên 775 triệu USD được sử dụng cho mục đích trợ giá để bù đắp mỗi khi giá đường trên thế giới sụt giảm.
Người trồng mía ở Thái Lan mỗi năm cũng được thanh toán trực tiếp khoảng 500 đến 525 triệu USD. Trong khi đó, các nhà sản xuất mía đường trong nước được hưởng lợi đầy đủ từ các khoản vay có lãi suất thấp và các khoản trợ cấp đầu vào...
Ngành mía đường Việt Nam lao đao vì đường ngoại
Trước sức ép từ đường nhập khẩu giá rẻ nhờ bảo hộ, giá đường thị trường nội địa của Việt Nam đã giảm xuống đáng kể, từ đó dẫn đến giá mía của Việt Nam cũng rất thấp. Cây mía không còn là nguồn thu chủ lực của bà con nông dân. Người nông dân trồng mía không thu được lãi, thậm chí lỗ lớn, dẫn đến phải giảm diện tích trồng hoặc bỏ đất hoang. Người trồng mía Việt Nam đang bị loại khỏi “cuộc chơi” dù khả năng canh tác cũng như kỹ thuật sản xuất không hề thua kém Thái Lan.
Người trồng mía Việt Nam khốn đốn vì đường ngoại
Tác động từ mức giá giảm mạnh chỉ là “giọt nước tràn ly” khiến ngành mía đường Việt Nam lao đao. Trước đó, ngành mía đường Việt Nam đã bị thiệt hại nặng nề do gian lận thương mại, đường nhập lậu, đặc biệt là đại dịch Covid-19... Nếu như trước đây, cả nước có 40 nhà máy mía đường hoạt động thì trong niên vụ 2019-2020 chỉ còn 29 nhà máy mía hoạt động. Niên vụ 2020-2021, dự báo sẽ là một năm tiếp tục nhiều khó khăn với ngành mía đường Việt Nam.
“Cứu nguy” cho ngành sản xuất trong nước
Nhằm thiết lập môi trường cạnh tranh công bằng, bảo vệ quyền lợi và lợi ích chính đáng của ngành sản xuất trong nước, nhiều giải pháp đã được đưa ra thảo luận. Các giải pháp này được kỳ vọng sẽ sớm được áp dụng nhằm phát huy vai trò tích cực của hội nhập kinh tế quốc tế, hướng đến phát triển bền vững.
Cụ thể, theo Cục Phòng vệ thương mại - Bộ Công thương, tính đến tháng 11/2020, Bộ Công thương đã khởi xướng điều tra 21 biện pháp phòng vệ thương mại, gồm 13 vụ việc chống bán phá giá, 1 vụ việc chống trợ cấp, 6 vụ việc tự vệ và 1 vụ việc chống lẩn tránh biện pháp tự vệ với nhiều sản phẩm bao gồm đường... Đặc biệt, Bộ Công thương cũng đã ban hành quyết định áp dụng 7 biện pháp chống bán phá giá, 5 biện pháp tự vệ và 1 biện pháp chống lẩn tránh biện pháp tự vệ.
Ông Lê Triệu Dũng, Cục trưởng Cục Phòng vệ Thương mại (Bộ Công Thương) cho biết, các biện pháp phòng vệ thương mại đã được áp dụng đều đem lại hiệu quả tích cực cho các ngành sản xuất trong nước, giúp ngành khắc phục thiệt hại do sự gia tăng của hàng nhập khẩu gây ra. Việc này cũng từng bước giúp các ngành sản xuất trong nước liên quan phát triển.
Cụ thể, khi các biện pháp phòng vệ thương mại được triển khai chặt chẽ, người nông dân có thể bán được mía với giá tương đồng các nước tham gia ATIGA, lợi nhuận từ mía gia tăng giúp họ yên tâm canh tác và gắn bó với cây mía hơn. Trong khi đó, doanh nghiệp sẽ đảm bảo thu mua mía nguyên liệu và không bị ép bán lỗ đường trong kho.
Bên cạnh các biện pháp phòng vệ thương mại, các chính sách khuyến nông và khoản vay ưu đãi cũng được xem là đòn bẩy giúp ngành mía đường bình ổn và phát triển.
Có thể thấy trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, các biện pháp phòng vệ thương mại, chính sách khuyến nông và ưu đãi tài chính giữ vai trò đặc biệt quan trọng nhằm tái thiết lập sự công bằng trên thị trường, bình ổn giá đường trong nước, đảm bảo năng lực cung ứng và an ninh lương thực cho quốc gia.
